Πέμπτη 5 Απριλίου 2012

Κρίση Στις Αυθεντίες


Έχω ανάγκη να στοχαστώ αυτές τις μέρες, ή έστω να προσπαθήσω. Βρίσκομε σε κατάσταση ανασυγκροτήσεως. Ανασυγκροτώ τον λόγο μου, τα πρότυπα μου ίσως. Και σ’ αυτά τα πρότυπα, σ’ αυτές τις αυθεντίες σκέφτηκα να σταθώ, με αφορμή ένα ρητό του αξιοσέβαστου Νίτσε, το οποίο θα παραθέσω και θα επιχειρήσω να καταρρίψω.


Απέναντι στην αυθεντία θα σταθώ λοιπόν, αλλά να ξεκαθαρίσω...
, πως οι ορθώς αποκαλούμενες, έπειτα από λογική διεργασία και κρίση, αυθεντίες είναι άτομα πνευματικά, αξιόλογα και απολύτως σεβαστά, όμως δεν είναι δυνατόν να δεχόμαστε άκριτα όλα όσα είπαν. Συχνό είναι το φαινόμενο, κατά το οποίο, όταν δυο άτομα διαφωνούν ο ένας εκ των δύο ή και οι δύο να στηριχτούν σε μια απόληξη ενός λαμπρού ατόμου, που έζησε συνήθως πριν χρόνια, για να <<ισχυροποιήσουν>> την θέση τους έναντι στη θέση του άλλου. Βρίσκω λάθος να δεχόμαστε τις αυθεντίες άκριτα. Σίγουρα ο πολυαγαπημένος Νίτσε ή ο όποιος Νίτσε είπε σοφότατα πράματα, όμως σίγουρα είπε και πράματα που δεν στέκουν, είτε εξαιτίας της υφιστάμενης διαφοράς των κοινωνικών δεδομένων είτε επειδή απλά είπε κάτι λάθος. Έκανε ένα λάθος συλλογισμό τον οποίο πιθανόν να στήριξε μέχρι τέλους, και πάλι από λάθος του.
Ένα άλλο ζήτημα είναι το εξής, πως όταν γίνεται μια στοχαστική κουβέντα και υπάρχει κάποια διαφωνία μεταξύ των ομιλητών, φτάνουμε συχνά στο σημείο να παύουμε να επιχειρηματολογούμε και να αναμασάμε λεγόμενα κάποιας αυθεντίας, πεπεισμένοι για την ακεραιότητα του συλλογισμού. Και δεν μπαίνουμε καν στον κόπο όχι να επανεξετάσουμε αλλά ούτε καν να εξετάσουμε, έστω άπαξ, την ρήση, το απόφθεγμα, το συμπέρασμα του <<υπεράνθρωπου>> που το συνέλαβε και το διατύπωσε για πρώτη φορά. Αυτό βέβαια οδηγεί σε κριτική ατροφία. Τα πάντα πρέπει να τα κρίνουμε κι έπειτα από την κρίση η αυθεντία να απορρίπτεται ή να διατηρεί την θέση της ως αυθεντία.



Προσωπικά πιστεύω, πως οι άνθρωποι αυτοί, οι φωτισμένοι, μας έχουν αφήσει μια τεράστια παρακαταθήκη την οποία καλούμαστε να αξιοποιήσουμε, να την πάμε παραπέρα κι όχι να αρκεστούμε στο τι αυτοί είπαν. Τα λεγόμενα των ανθρώπων αυτών, από τον Αριστοτέλη μέχρι τον Παπανούτσο, τον Νίτσε, τον Φρόιντ, ακόμα κι ανθρώπων της τέχνης όπως τον Ρίτσο και τον Τζον Λέννον, πρέπει να τα χρησιμοποιούμε ως βάσεις κι έπειτα από έντονη κρίση, για να οικοδομήσουμε πάνω τους την συνέχεια της Ιδέας. Πρέπει να αναγνωρίζουμε το ατελές του έργου τους, να απορρίπτουμε αυτό που δεν στέκει, ακόμα κι αν διατηρεί έναν ρομαντισμό κι έναν βάθος, αυτά μόνον στον Έρωτα είναι επιτρεπτά για μένα, στα υπόλοιπα ορθολογισμός! Και μετά πάνω σ’ αυτές τις βάσεις, γόνιμα να επιχειρούμε να φέρουμε το οικοδόμημα σε ένα σημείο πιο κοντά στο τέλειο.


Όσον αφορά το απόφθεγμα που με αφορμή αυτό γράφω αυτό το άρθρο είναι το εξής <<Αυτό που κάνουμε ποτέ δεν το καταλαβαίνουν μα μονάχα το επαινούν ή το κατηγορούν.>> και το είπε ο Νίτσε. Η απάντησή μου; Μηδενισμός. Πιστεύω πως υπάρχουν άνθρωποι που μας καταλαβαίνουν, και που πάντα είναι δίπλα μας, κι αν δεν το έχετε ζήσει μερικοί από εσάς, το έχω ζήσει εγώ κι αυτό μου φτάνει. Αν αυτό που είπε ο αγαπημένος Νίτσε ίσχυε θα έπρεπε να αποδεχτούμε πως δεν υπάρχει Αγάπη και να με συγχωρά η χάρη του εξαιρετικώς αμφιλεγόμενου και πολυαγάπητου Νίτσε αλλά Αγάπη υπάρχει. Τουλάχιστον μέσα μου. Ελπίζω μέσα και σε εσάς και μέσα σε όλους.


Με κάτι τέτοια είναι που τρελαίνουμε! Με κάτι τέτοιους μηδενισμούς από υπέραπαισιόδοξα, πεφωτισμένα όμως άτομα. Κι ακόμα πιο πολύ τρελαίνομαι όταν νέα παιδιά σκύβουν το κεφάλι σε δυσκολίες και βρίσκουν στήριγμα σε κάτι τέτοια λάθη, όπως αυτό του αξιοσέβαστου(και δεν το λέω καθόλου ειρωνικά) Νίτσε, βρίσκουν ένα αποκούμπι για να δικαιολογήσουν την παράνοια και την αδυναμία τους. Γιατί κάτι τέτοιο μου θυμίζει η απαισιοδοξία, αδυναμία.


Ελπίζω το άρθρο μου να κριθεί. Γι’ αυτό άλλωστε γράφω. Γι’ αυτό άλλωστε κρίνω τον Νίτσε και τον κάθε Νίτσε, και καλλιτέχνες που τους αγαπώ και με των οποίων τα πρότυπα μεγάλωσα. Πρέπει να γίνουμε καλύτεροι από τα πρότυπά μας, μέσα από την αμφισβήτηση, τη κρίση και τον σχολιασμό. Έτσι με έμαθε η αυθεντία του Μανώλη Αναγνωστάκη που είχε γράψει
<<Κρίνε για να κριθείς.>>


Χρήστος Μαρούλης.

1 σχόλιο:

  1. Περίμενα πολλά άλλα αποφθέγματα ή ακόμη και να διαφωνήσεις με τον Υπεράνθρωπο. Αν μη τι άλλο, έφθασαν τα ομιλούντα ζώα στην κατάσταση του ανθρώπου για να πάμε και στον Υπεράνθρωπο; Ούτε μισοί ανθρώποι δεν είναι οι περισσότεροι που βλέπω γύρω μου.

    Ωστόσο θα διαφωνήσω κάθετα με το συγκεκριμένο. Δεν είναι καθόλου μηδενισμός, ίσως είχες κάτι συγκεκριμένο στο μυαλό σου και συνδυάζοντάς το με τη ρήση του Νίτσε, κατέληξες σε αυτό το συμπέρασμα. (ίσως είχες την αγάπη;)

    Κεντρικός άξονας της φιλοσοφίας του Νίτσε είναι η ανάγκη να γνωρίσει κανείς τον εαυτόν του. Το "γνῶθι σαὐτόν", το "ἐδιζησάμην ἐμεωυτόν" του Ηράκλειτου. Όσο συνειδητοποιημένος και να είναι κανείς, όσο πνευματικός, όσο ελεύθερος και αιχμηρός ή αναιξάρτητος, σχεδόν ποτέ - για να μην πω ποτέ με σιγουρι- δε θα ανακαλύψει τον πραγματικό του εαυτό μέχρι το πιο βάθος. Και είναι λογικό. Σκέψου όμως, με βάση αυτό, κάτι επίσης λογικό, το πως αφού εσύ ο ίδιος ποτέ δε θα γίνεις ο παντογνώστης του εαυτού σου, έτσι και κανείς τρίτος δε θα σε μάθει περισσότερο από εσένα. Αφού εσύ δε θα γίνεις παντογνώστης της βαθύτερης προσοπικότητός σου, έτσι όσο κι αν σε αγαπάει κανείς, μην περιμένεις να σε συμμεριστεί στ' αλήθεια. Ίσως σου φαίνεται διαφορετικό, όμως δεν θα σε συμμερισθεί ούτε θα σε καταλάβει ποτέ κανείς μέχρι το πιο βάθος των βυθών σου.

    Ο Νίτσε, εκτός του ότι δεν είχε τη σκέψη του στην αγάπη λέγοντας αυτό, ήταν, είναι και θα είναι παρεξηγημένη φύση, ακριβώς γιατί κανείς δεν τον καταλαβαίνει. Δεν τον καταλαβαίνει ούτε όποιος τον διαβάζει. Πρέπει να έχει το βάρος κανείς να αντικρύσει την πραγματικότητα, έστω και με δακρυσμένο βλέμμα, για να καταλάβει την αντίληψη του Νίτσε για τον κόσμο. Ελπίζω να κατάλαβες τί εννοώ "με δακρυσμένο βλέμμα"...

    "Ο γνήσιος ποιητής ατενίζει τον κόσμο με δακρυσμένο βλέμμα."

    ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ - Έξυπνον Ενύπνιον (σελ. 55)


    Ο Νίτσε ήταν ποιητής παρά φιλόσοφος. Κι αυτό είναι άλλη μία απόδειξη ότι στους αιώνες δεν τον κατάλαβε ούτε ο πιο "σοφός" και οι ακαδημαικοί! Και για να καταλάβεις έναν ποιητή, πόσο μάλλον αληθινό (γιατί 9 στους 10 είναι ψεύτικοι), πρέπει να είσαι κι εσύ ποιητής κατά βάθος, να έχεις αυτήν την πνευματική υφή. Ο Λιαντίνης ήταν. Πόσο παρεξηγήθηκε κι αυτός όμως; Μηδενιστή τον είπαν κι αυτόν.

    Καλή συνέχεια εύχομαι σε εσένα και στο blog. Σας διαβάζω. :)

    Κωνσταντίνος Αντωνίου

    ΑπάντησηΔιαγραφή