Βαδίζοντας γοργά για τον πέμπτο χρόνο της οικονομικής κρίσης και για τον τέταρτο χρόνο υπαγωγής μας στο ΔΝΤ κρίνεται σκόπιμο να παρουσιαστεί και να καταστεί σαφής η πορεία της Ελληνικής οικονομίας. Η ανάλυση θα γίνει όπως ακριβώς και η "διάγνωση" του προβλήματος, με φετίχ στους αριθμούς.
Ακολουθεί ένας μικρός πρόλογος προκειμένου να θυμηθούμε τα γεγονότα:
Στα μέσα του 2010, και μετά τις αποκαλύψεις ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ελλάδας, για το 2009, έκλεισε σε ιδιαίτερα ψηλά επίπεδα και δεν καθίσταται πλέον βιώσιμο, η ελληνική κυβέρνηση (ΠΑ.ΣΟ.Κ - Γ.Παπανδρέου) αδυνατούσε να δανειστεί με λογικά επιτόκια από τις αγορές για τη χρηματοδότηση του ελλείμματος της. Αποτέλεσμα ήταν ο φανερός πλέον κίνδυνος χρεοκοπίας ("άτακτης" όπως ονομάστηκε). Η κυβέρνηση προσπάθησε να αποκτήσει ξανά το κύρος της στις διεθνείς αγορές μέσω διαρθρωτικών κινήσεων στα οικονομικά της, προκειμένου να ισορροπήσουν οι δαπάνες της. Εν τέλει, παρά τις όλες προσπάθειες το κλίμα δεν αντιστράφηκε και η Ελλάδα στις 23/04/2010 κατέφυγε στη βοήθεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (Δ.Ν.Τ), της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Ε.Κ.Τ) και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ο συνδυασμός τους αποτελεί την λεγόμενη "τρόικα").
Στο κυρίως θέμα τώρα, η εσωτερική αγορά χρηματοδοτούνταν κατά κύριο λόγο από την οικοδομική δραστηριότητα. Η ανάπτυξη της οικοδομής ήταν έννοια συνυφασμένη με την ανάπτυξη. Αν όμως η οικοδομή δεν αναπτυσσόταν (όπως και έγινε), τότε τι;
Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό η οικοδομική δραστηριότητα μειώθηκε κατά το ήμισυ μέσα σε μια τετραετία (2006 - 2010). Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι και τις 05/10/2009 στην κυβέρνηση ήταν η Νέα Δημοκρατία (Ν.Δ - Κ.Καραμανλής). Η ελάχιστη βελτίωση της οικοδομικής δραστηριότητας την περίοδο 2009 - 2010, είναι ουσιαστικά επακόλουθο της πολιτικής που εφάρμοσε το ΠΑΣΟΚ από την ημέρα εκλογής του και μετά (αύξηση κατώτατων μισθών στο όριο του πληθωρισμού, αυξημένα κοινωνικά κριτήρια για το ΕΚΑΣ, κλπ) με τα γνωστά αποτελέσματα.
Η μείωση της οικοδομικής δραστηριότητας είχε επακόλουθο την μείωση των τζίρων/εσόδων των εταιρειών που σχετίζονται με την οικοδομή. Στη προσπάθειά τους να εξισορροπήσουν ξεκινούν τις απολύσεις του προσωπικού, το οποίο πλέον περίσσευε. Η αναμενόμενη μείωση του όγκου των χρημάτων που διακινούνταν στην Ελληνική αγορά είχε αντίκτυπο και σε άλλους κλάδους, άσχετους με την οικοδομή. Το φαινόμενο είχε αλυσιδωτή μορφή.
Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα η ανεργία διπλασιάστηκε μέσα σε μια τριετία (2009 - 2011). Επιπρόσθετα παντού γίνεται λόγος για την επίσημη ανεργία ενώ τα ποσοστά της πραγματικής ανεργίας προσδοκώνται σημαντικά αυξημένα.
Με δεδομένα πλέον τη σημαντική μείωση της οικοδομικής δραστηριότητας αλλά και την ολοένα αυξανόμενη ανεργία αναμενόμενο αποτέλεσμα είναι η μείωση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ), το οποίο ουσιαστικά και ιδιαίτερα απλοϊκά είναι ο "τζίρος" της Ελληνικής οικονομίας.
Γίνεται φανερό ότι το ΑΕΠ μετά το 2008 παρουσιάζει μια σημαντική μείωση.
Η Ελληνική οικονομία πλέον βρίσκεται σε κατάσταση διαρθρωτικών αλλαγών. Αρχικά στο δημόσιο τομέα εφαρμόζονται πολιτικές λιτότητας. Επιδόματα μειώνονται και κάποια καταργούνται, οι συντάξεις μειώνονται, το κόστος λειτουργίας ιδρυμάτων και δημοσίων επιχειρήσεων μειώνεται, κλπ. Επακόλουθο αυτών των μειώσεων αποτελεί η αντίστοιχη μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα όπως και άλλες απολύσεις, αφού οι πωλήσεις όλο και πέφτουν. Συνεπώς, το κόστος εργασίας ολοένα και παρουσιάζει πτωτική πορεία.
Γνωρίζοντας πλέον τη μείωση του κόστους εργασίας, της υψηλής ανεργίας αλλά και της πτώσης του ΑΕΠ συμπεραίνουμε ότι ο μέσος Έλληνας πολίτης αντιμετωπίζει όλο και περισσότερα προβλήματα. Σε αυτά προστίθεται ο πληθωρισμός ο οποίος, με τιμές βάσης του 2009, παρουσιάζει αξιόλογη άνοδο.
Επομένως γίνεται αντιληπτό το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα. Με δύο λόγια, το ρευστό που υπάρχει μέσα στη χώρα μειώνεται, η ανεργία ανεβαίνει, παράγονται όλο και λιγότερα, οι τιμές ανεβαίνουν.
Ας δούμε τώρα τα αποτελέσματα που παρουσιάζουν οι εθνικοί λογαριασμοί:
Εν προκειμένω, τα έσοδα αυξάνονται, τα έξοδα μειώνονται, το έλλειμμα μειώνεται. Εξαιτίας όμως της έλλειψης αντίστοιχης πολιτικής (όχι λιτότητας αλλά ορθολογισμού των εξόδων-εσόδων) πριν το 2010 το έλλειμμα άρα και το δημόσιο χρέος ακολουθεί ανοδική πορεία.
Είναι πραγματικότητα ότι το χρέος σε απόλυτα ποσά δεν είναι τόσο μεγάλο, ιδιαίτερα αν συγκριθεί με τα ποσά που οφείλουν άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως λόγου χάρη της Γερμανίας. Όμως το χρέος λαμβάνεται υπόψη μόνο σε σχέση με το ΑΕΠ. Δηλαδή, όπως είναι λογικό σε σχέση με το τί "βγάζει" η κάθε χώρα, με τρόπο αντίστοιχο όπως έχει υπολογίσει και κάθε νοικοκυριό τα δικά του δάνεια. Για παράδειγμα, αν κάποιος οφείλει στην Τράπεζα 1000 ευρώ και το μήνα έχει να λαμβάνει εισοδήματα ίσα με 1500 ευρώ αντιμετωπίζει πρόβλημα, ενώ αν κάποιος με το ίδιο χρέος έχει εισοδήματα ίσα με 5000 ευρώ δεν αντιμετωπίζει κάποιο ουσιαστικό πρόβλημα.
Όπως παρουσιάζεται και στο παραπάνω διάγραμμα το χρέος διαμορφώνεται το 2010 σε 140% και μέσα σε 2 χρόνια προσεγγίζει το 180%. Η σημαντική αύξηση όμως παρουσιάζεται να ξεκινά από το 2008.
Κάπως έτσι διαγράφεται η πορεία της Ελληνικής κρίσης.
ΥΓ1: Το "σωτήριον" έτος 2013 δεν αναφέρθηκε προκειμένου ο αρθρογράφος να μην αντιμετωπίσει πρόβλημα να εξηγήσει το δυσθεώρητο ύψος του πλεονάσματος.
ΥΓ2: Δεν έγινε αναφορά στο 2013 λόγω της απουσίας στοιχείων.
Δημήτρης Αμπατζίδης, Στατιστική και Ασφαλιστική Επιστήμη, Πανεπιστήμιο Πειραιώς
Ακολουθεί ένας μικρός πρόλογος προκειμένου να θυμηθούμε τα γεγονότα:
Στα μέσα του 2010, και μετά τις αποκαλύψεις ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ελλάδας, για το 2009, έκλεισε σε ιδιαίτερα ψηλά επίπεδα και δεν καθίσταται πλέον βιώσιμο, η ελληνική κυβέρνηση (ΠΑ.ΣΟ.Κ - Γ.Παπανδρέου) αδυνατούσε να δανειστεί με λογικά επιτόκια από τις αγορές για τη χρηματοδότηση του ελλείμματος της. Αποτέλεσμα ήταν ο φανερός πλέον κίνδυνος χρεοκοπίας ("άτακτης" όπως ονομάστηκε). Η κυβέρνηση προσπάθησε να αποκτήσει ξανά το κύρος της στις διεθνείς αγορές μέσω διαρθρωτικών κινήσεων στα οικονομικά της, προκειμένου να ισορροπήσουν οι δαπάνες της. Εν τέλει, παρά τις όλες προσπάθειες το κλίμα δεν αντιστράφηκε και η Ελλάδα στις 23/04/2010 κατέφυγε στη βοήθεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (Δ.Ν.Τ), της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Ε.Κ.Τ) και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ο συνδυασμός τους αποτελεί την λεγόμενη "τρόικα").
Στο κυρίως θέμα τώρα, η εσωτερική αγορά χρηματοδοτούνταν κατά κύριο λόγο από την οικοδομική δραστηριότητα. Η ανάπτυξη της οικοδομής ήταν έννοια συνυφασμένη με την ανάπτυξη. Αν όμως η οικοδομή δεν αναπτυσσόταν (όπως και έγινε), τότε τι;
Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό η οικοδομική δραστηριότητα μειώθηκε κατά το ήμισυ μέσα σε μια τετραετία (2006 - 2010). Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι και τις 05/10/2009 στην κυβέρνηση ήταν η Νέα Δημοκρατία (Ν.Δ - Κ.Καραμανλής). Η ελάχιστη βελτίωση της οικοδομικής δραστηριότητας την περίοδο 2009 - 2010, είναι ουσιαστικά επακόλουθο της πολιτικής που εφάρμοσε το ΠΑΣΟΚ από την ημέρα εκλογής του και μετά (αύξηση κατώτατων μισθών στο όριο του πληθωρισμού, αυξημένα κοινωνικά κριτήρια για το ΕΚΑΣ, κλπ) με τα γνωστά αποτελέσματα.
Η μείωση της οικοδομικής δραστηριότητας είχε επακόλουθο την μείωση των τζίρων/εσόδων των εταιρειών που σχετίζονται με την οικοδομή. Στη προσπάθειά τους να εξισορροπήσουν ξεκινούν τις απολύσεις του προσωπικού, το οποίο πλέον περίσσευε. Η αναμενόμενη μείωση του όγκου των χρημάτων που διακινούνταν στην Ελληνική αγορά είχε αντίκτυπο και σε άλλους κλάδους, άσχετους με την οικοδομή. Το φαινόμενο είχε αλυσιδωτή μορφή.
Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα η ανεργία διπλασιάστηκε μέσα σε μια τριετία (2009 - 2011). Επιπρόσθετα παντού γίνεται λόγος για την επίσημη ανεργία ενώ τα ποσοστά της πραγματικής ανεργίας προσδοκώνται σημαντικά αυξημένα.
Με δεδομένα πλέον τη σημαντική μείωση της οικοδομικής δραστηριότητας αλλά και την ολοένα αυξανόμενη ανεργία αναμενόμενο αποτέλεσμα είναι η μείωση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ), το οποίο ουσιαστικά και ιδιαίτερα απλοϊκά είναι ο "τζίρος" της Ελληνικής οικονομίας.
Γίνεται φανερό ότι το ΑΕΠ μετά το 2008 παρουσιάζει μια σημαντική μείωση.
Η Ελληνική οικονομία πλέον βρίσκεται σε κατάσταση διαρθρωτικών αλλαγών. Αρχικά στο δημόσιο τομέα εφαρμόζονται πολιτικές λιτότητας. Επιδόματα μειώνονται και κάποια καταργούνται, οι συντάξεις μειώνονται, το κόστος λειτουργίας ιδρυμάτων και δημοσίων επιχειρήσεων μειώνεται, κλπ. Επακόλουθο αυτών των μειώσεων αποτελεί η αντίστοιχη μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα όπως και άλλες απολύσεις, αφού οι πωλήσεις όλο και πέφτουν. Συνεπώς, το κόστος εργασίας ολοένα και παρουσιάζει πτωτική πορεία.
Γνωρίζοντας πλέον τη μείωση του κόστους εργασίας, της υψηλής ανεργίας αλλά και της πτώσης του ΑΕΠ συμπεραίνουμε ότι ο μέσος Έλληνας πολίτης αντιμετωπίζει όλο και περισσότερα προβλήματα. Σε αυτά προστίθεται ο πληθωρισμός ο οποίος, με τιμές βάσης του 2009, παρουσιάζει αξιόλογη άνοδο.
Επομένως γίνεται αντιληπτό το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα. Με δύο λόγια, το ρευστό που υπάρχει μέσα στη χώρα μειώνεται, η ανεργία ανεβαίνει, παράγονται όλο και λιγότερα, οι τιμές ανεβαίνουν.
Ας δούμε τώρα τα αποτελέσματα που παρουσιάζουν οι εθνικοί λογαριασμοί:
Εν προκειμένω, τα έσοδα αυξάνονται, τα έξοδα μειώνονται, το έλλειμμα μειώνεται. Εξαιτίας όμως της έλλειψης αντίστοιχης πολιτικής (όχι λιτότητας αλλά ορθολογισμού των εξόδων-εσόδων) πριν το 2010 το έλλειμμα άρα και το δημόσιο χρέος ακολουθεί ανοδική πορεία.
Είναι πραγματικότητα ότι το χρέος σε απόλυτα ποσά δεν είναι τόσο μεγάλο, ιδιαίτερα αν συγκριθεί με τα ποσά που οφείλουν άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως λόγου χάρη της Γερμανίας. Όμως το χρέος λαμβάνεται υπόψη μόνο σε σχέση με το ΑΕΠ. Δηλαδή, όπως είναι λογικό σε σχέση με το τί "βγάζει" η κάθε χώρα, με τρόπο αντίστοιχο όπως έχει υπολογίσει και κάθε νοικοκυριό τα δικά του δάνεια. Για παράδειγμα, αν κάποιος οφείλει στην Τράπεζα 1000 ευρώ και το μήνα έχει να λαμβάνει εισοδήματα ίσα με 1500 ευρώ αντιμετωπίζει πρόβλημα, ενώ αν κάποιος με το ίδιο χρέος έχει εισοδήματα ίσα με 5000 ευρώ δεν αντιμετωπίζει κάποιο ουσιαστικό πρόβλημα.
Όπως παρουσιάζεται και στο παραπάνω διάγραμμα το χρέος διαμορφώνεται το 2010 σε 140% και μέσα σε 2 χρόνια προσεγγίζει το 180%. Η σημαντική αύξηση όμως παρουσιάζεται να ξεκινά από το 2008.
Κάπως έτσι διαγράφεται η πορεία της Ελληνικής κρίσης.
ΥΓ1: Το "σωτήριον" έτος 2013 δεν αναφέρθηκε προκειμένου ο αρθρογράφος να μην αντιμετωπίσει πρόβλημα να εξηγήσει το δυσθεώρητο ύψος του πλεονάσματος.
ΥΓ2: Δεν έγινε αναφορά στο 2013 λόγω της απουσίας στοιχείων.
Δημήτρης Αμπατζίδης, Στατιστική και Ασφαλιστική Επιστήμη, Πανεπιστήμιο Πειραιώς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου