Δεν πιστεύω πια σε θαύματα...

«Πρέπει να ξεδιαλύνω ποιος έχει δίκιο, η κοινωνία ή εγώ.» Νόρα

                Φράση μέσα στην οποία μπορεί να φανεί πίσω από τις λέξεις η διαχρονικότητά της. Ο ιψενικός χαρακτήρας, της Νόρας, βρίσκεται σε δίλλημα, κοινωνία – εγώ. Ο Ίψεν μέσω ενός πραγματικού περιστατικού που συγκλόνισε την ζωή του βρίσκει την αφορμή που έψαχνε για να αποδομήσει μέσα σε δυο ώρες την κοινωνία της εποχής του.

                Παίρνεις το βιβλίο. Φαίνεται βαρύ μόνο από το εξώφυλλο του. Το ανοίγεις και ξεκινάς την ανάγνωση. Σε απορροφά. Στιχομυθίες άλλοτε γρήγορες, άλλοτε καθημερινές, άλλοτε αργές. Πάντα όμως με νοήματα και βάθος που οι λέξεις, συχνά, δεν μπορούν να σηκώσουν.

                Στην πρώτη ανάγνωση διαπιστώνεις τον φεμινιστικό χαρακτήρα του έργου. Βλέπεις την πίεση που ασκείται πάνω στην Νόρα από τους κοινωνικούς θεσμούς. Οικογένεια, θρησκεία, αξίες, κλπ. Κάτι δεν πάει καλά όμως! Η πορσελάνινη κούκλα μας είναι από την αρχή κιόλας έτοιμη να σπάσει – αν όχι ραγισμένη από το πρώτο δευτερόλεπτο. Στη δεύτερη (ίσως και στην Τρίτη) η «Νόρα» φεύγει…

Είναι άραγε οι νόμοι πάντα σωστοί; Ένα ερώτημα που βασανίζει πολλούς – και την πρωταγωνίστρια ενίοτε. Το έργο γράφτηκε τον 19^ο αιώνα και αναφέρεται στην καταπίεση και εν τέλει στην αναμενόμενη (για πολλούς) έκρηξη της γυναίκας. «Ξεπερασμένο και φεμινιστικό» θα το χαρακτηρίσουν πολλοί. Λανθασμένα όμως! «Νόρες» υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν πολλές. Μπορεί να έχουν αλλάξει γλώσσα, θρησκεία, φύλο, ηλικία, και εν γένει υπόσταση, παραμένουν όμως να αποτελούν ακόμα μια Νόρα. Ποιος όμως δεν έχει αναρωτηθεί σε καθημερινή κλίμακα (πλέον) αν οι νόμοι είναι όλοι τους σωστοί, τι πραγματικά είναι η θρησκεία, σε τι πιστεύουμε σε προσωπικό επίπεδο, έχουμε αξίες ως κοινωνία, υφίσταται η έννοια της προδοσίας, υπάρχει εμπιστοσύνη, κλπ; Ερωτήματα που ταλανίζουν το μυαλό μας!

                Η τραγική φιγούρα της Νόρας δίνει τα «πάντα», υποθηκεύει το μέλλον της για τα αισθήματά της. Με τι αντίκρισμα όμως; Δέχεται την προδοσία, τόσο από την κοινωνία όσο και από την οικογένειά της! Η κοινωνία αλλά και η οικογένεια έχουν αλλάξει τον 21^ο αιώνα (φαινομενικά μόνο). Η προδοσία όμως είναι ίδια! Ο θάνατος των συναισθημάτων και ο πόνος αυτού του θανάτου δεν πρόκειται να αλλάξουν ποτέ. Το έργο δεν μιλά για την προδοσία του άντρα απέναντι στη γυναίκα του. Το έργο δεν έχει φύλο, γιατί η «Νόρα» κρύβεται σ’ όλους μέσα μας, σ’ όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας.

ΥΓ1. Η φιλολογική ανάλυση της τέχνης συχνά (αν όχι πάντα) καταστρέφει αριστουργήματα στο όνομα της κατανόησης. Η φιλοσοφική ανάλυση τους όμως είναι ο σκοπός της δημιουργίας τους! Αυτοσκοπός της τέχνης είναι τόσο η ευχαρίστηση των αισθήσεων αλλά και η αφορμή για συζήτηση των θεμάτων που θίγονται.

ΥΓ2. Την Κυριακή 13 Απρίλη και την Κυριακή 11 Μάη (19.30 στο 14^ο ΓΕΛ Περιστερίου – Πόγραδετς 5, Περιστέρι και στις 21.00 στο «Θέατρο Πολιτών» Περιστερίου – Παπαρηγοπούλου 94 αντίστοιχα)  θα δωθούν αφορμές για τέτοιες συζητήσεις από την θεατρική ομάδα αποφοίτων του 14^ου ΓΕΛ Περιστερίου παρουσιάζοντας το έργο του Ίψεν, Κουκλόσπιτο (Νόρα).

Δημήτρης Αμπατζίδης, Στατιστική και Ασφαλιστική Επιστήμη, Πανεπιστήμιο Πειραιώς